| « در جستجوی شهید.... | دعای ائمه معصومین(علیهم السلام) چگونه بوده است؟ » |
مالکیت رسانه ها
در یک نگاه می توان گفت: رسانه ها (روزنامه، مجله، رادیو، تلویزیون، اینترنت، سایت های گوناگون و …) اعم از اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اخلاقی، بر سه نوع تقسیم می گردد:
1. مالکیت دولتی؛ که در انحصار حکومت و قوای سه گانه بوده و به صورت دستورالعمل خاص خود اداره می گردد. این گونه رسانه ها را دولت ها اداره می کنند و تمام بودجه و مصارف و هزینه های آن را پرداخت می نمایند.
2. مالکیت عمومی و ملّی؛ که ضمن دریافت کمک های حکومتی و دولتی، هزینه های خود را از محلّ اشتراک مردمی و پرداخت های عمومی، تأمین می کند و دولت در حدّ نظارت بر آن، ارتباط دارد.
3. مالکیت خصوصی؛ که همه هزینه ها را فرد و یا گروه خاص پرداخت می کند و آنان در برابر آنچه انجام می شود، پاسخ گو هستند. این رسانه ها کارهای تجاری و یا فرهنگی انجام می دهند که در برخی کشورها با اشتراک کابل ها و کارت ها و پخش آگهی های بازرگانی و حمایت های خاص اداره می شوند.
آنچه در عناوین پیش مطرح گردید، همه آنها باید در هر سه نوع رسانه ها مراعات شود تا «اخلاق رسانه ای» تحقق یابد و رسانه ای که مورد خوشنودی خداوند و خلق باشد، به وجود آید و از آنچه در کشورهای غربی تحقق پیدا می کند که سبب انحراف خانواده ها، افراد و جامعه می گردد و منافع احزاب و امیال افراد، حاکم بر معنویات مردم می شود جلوگیری به عمل آید.
مالکان رسانه ها، حق ندارند به دلیل مالکیت خویش عامل اشاعه گناه و منکر باشند؛ چون نقش منفی رسانه ها به حدی است که حیات اجتماعی را تهدید می کند، چنان که در صورت سلامت، سلامتی جامعه را تضمین می کند.
رسول خدا(ص) در تشبیهی فرمود:
«گروهی بر یک کشتی سوار شدند و هر کس در جای خویش قرار گرفت. به ناگاه فردی از میان اثاثیه خود تیشه ای را بیرون آورد و گفت: می خواهم جایی را که اجاره کرده ام و از آنِ خود من است، سوراخ کنم».
پیامبر(ص) در ادامه فرمود:
«اگر افراد سوار شده بر کشتی، این ابزار خطرناک را از او بگیرند، او و اهل کشتی را نجات داده اند و چنانچه سهل انگاری کنند و او به تخریب خویش ادامه دهد، هم خود و هم اهل کشتی را به هلاکت رسانده است».[4]
بهره گیری از رسانه در سیره عترت
رسول خدا(ص) جهت اجتماع و گردهمایی کوچک و بزرگ مردم، به صورت شبانه روزی ، هفتگی ، ماهانه و سالانه، سنت هایی را به راه انداخت. تشکیل نماز جماعت و جمعه ، مراسم زیبای عید فطر و قربان و یا مراسم حج و اجتماع جهان اسلام در سرزمین وحی، در راستای رساندن حقایق به مردم و تصمیم گیری های اساسی آن می باشد.
رسول خدا(ص) خود از منبر و خطبه ها و خطابه های مناسب استفاده می کرد، که همین سیره در میان مسلمانان و مدیران اجتماعی و سیاسی جوامع اسلامی ادامه پیدا کرده است. منبر رسول خدا(ص) در «مسجد النبی» گواه این حقیقت است. رسول خدا(ص) فرمود :
«قَوائمُ مِنبَری رَواتِبٌ فی الجنّة؛ پایه های ثابت و استوار منبر من در بهشت الهی استوار است».[5]
«منبری علی تُرعَةٍ مِن تُرَعِ الجنّة؛ منبر من بر کانال و رودخانه ای که شعبه ای از رحمت الهی در بهشت است، استوار می باشد».[6]
پیامبر(ص) در بالای منبر، مطالب مورد نیاز زندگی مردم اعمّ از عبادی، سیاسی، اقتصادی و اخلاقی را به آنان گوشزد می کرد. و بعدها که منبر به عنوان «رسانه ای عام» مطرح شد و در مکه، مدینه و مساجد شهرها مورد بهره برداری قرار گرفت، سعی می شد افرادی که دارای اخلاق و ادب شایسته ای هستند، در آن جا قرار گیرند و مسلمانان چنانچه فرد نالایق و بداخلاقی را بالای منبر می دیدند، با او برخورد می کردند و تلاش می نمودند تا او را از آن جایگاه رفیع پایین کشند. آنها در حقیقت اخلاق ویژه ای را برای «سخنران» قائل بودند و اعتقاد داشتند این «رسانه عمومی» را به هر کس نباید بدهند؛ همانند برخورد زیبای امام حسین(ع) در خردسالی، آنگاه که به خطیب نا أهل فرمود:
«انزل أیّها الکذّاب عن منبر أبی رسول الله(ص)؛ فرود آی از منبر جدّم پیامبر خدا(ص) ای دروغ گو!»[7]
احادیث و روایات، نشانگر آن است که اهل بیت(ع) در بهره برداری از «رسانه های عمومی» اموری را مراعات و سفارش می نمودند که به صورت فهرست وار ذکر می شود :
الف) بایدهای رسانه ای
1. توجه به تطهیر نفس و طهارت روح مخاطبان.
2. بیان حقایق و واقعیت ها در حدّ مقدور.
3. تواضع و خشوع در گفتار و کردار.
4. تشویق و بیان نوآوری های نسل جوان و یا مجرّبان خردمند.
5. ایجاد امید و نوید.
6. ایجاد و تقویت شهامت و شجاعت.
7. رعایت عفت عمومی.
8. تربیت و رشد مخاطبان.
9. افشای توطئه های دشمنان داخلی و خارجی.
10. رعایت بیت المال و حق الناس.
11. ایجاد آرامش و اطمینان.
12. احیای امور فطری.
13. مداوای امراض روحی و روانی فرد و جامعه.
14. کم گویی، مفید بودن و زیبا بیان داشتن.
15. معرفی الگوها و اسوه های اخلاقی ، اجتماعی و سیاسی.
ب) نبایدهای رسانه ای
رسانه ها در کنار وظایف اثباتی، وظایف سلبی دیگری هم بر دوش دارند که به چند مورد اشاره می شود:
1. دوری از دروغ و تحریف حقایق.
2. پرهیز از افشای اسرار مردم و حاکمیت، که گاه مصالح ملی را به خطر می اندازد.
3. دوری از اشاعه و پخش منکرات.
4. جلوگیری از ترویج باطل به هر شکل.
5. دوری از استهزا و تمسخر افراد و یا گروه ها، که حیثیت فردی و جمعی را به خطر می اندازد.
6. اجتناب از جنگ های روانی داخلی، که سبب دلهره و ترس مردم گردد.
7. پرهیز از تفرقه و جدایی بین افراد و گروه ها.
8. خودداری از طرح مسائل نژادی و ملی گرایی.
9. پرهیز از تعرض به آبروی مسلمانان.
10. پرهیز از تبلیغ و چهره سازی اشخاص و گروه های منحرف.
11. دوری از تخریب اسوه های ایمانی، اخلاقی و علمی.
12. پرهیز از آموزش قصه ها و داستان های زیان بخش.
13. دوری از ترویج لغو و مسابقات غفلت آفرین.
14. اجتناب از تشویق و تحریک غرائز جنسی و حیوانی.
نتیجه گیری
هم اکنون رسانه ها بیشتر از میلیون ها مخاطب را در اختیار دارند، که گاه یک حرکت غیراخلاقی آنها سبب می شود میلیون ها نفر، گرفتار مسائل روانی و روحی شوند.
تألیف، ترجمه و تدوین جزوه، کتاب و نمایشنامه های گوناگون نیز رسانه ای دیگر هست که افراد و مخاطب ویژه خود را دارد.
پخش دروغ ، تهمت و اشاعه فحشا و زشتی ها، گناهی نابخشودنی است که ممکن است نسل های مختلف گرفتار آن شود.
امروزه ابزارهای رسانه ای، در دست حکومت ها، گروه ها و افراد می باشد؛ اگر نکات اخلاقی مراعات نشود، هم خود آسیب می بینند و هم اجتماع را به انحراف می کشند.
پی نوشت ها
1. مستدرک الوسائل، علامه نوری، ج 11، ص187، باب 6.
2. مجموعه ورام ، ج 1 ، ص 89.
3. بحارالأنوار ، ج 1 ، ص 184 ، ح 98.
4. مجموعه ورام ، ج 2 ، ص 294
5. مدینه شناسی ، سیدمحمد نجفی ،ص 89 92؛ الطبقات الکبری ، ج 1 ، ص 249.
6. موطأ ، ابن مالک ، کتاب 14 ، ح 10.
7. الإحتجاج ، طبرسی ، ج 2 ، ص 292.
صفحات: 1· 2
موضوعات: مناسبتها
نظر دهید »
فرم در حال بارگذاری ...
